Wakacje

Czasopiśmiennictwo Kaszubskie

13 maja 2012r.

Czasopiśmiennictwo kaszub- sko-pomorskie ma już ponad stuletnią tradycję. Początki swe zawdzięcza Florianowi Ceynowie, który w latach 1866—1888 wydaje periodyk „Skórb Kaszebskosłovjnskje móve". W sumie ukazało się 13 wychodzących nieregularnie numerów tego swoistego ludowo-kulturalnego magazy­nu.Pierwsze czasopismo ka­szubskie, o charakterze lite­rackim, wchodzi na rynek czytelniczy dopiero w roku 1905. Jest nim „Drużba", dwutygodniowy dodatek „Ga­zety Gdańskiej", pisany po kaszubsku, który stworzył i redagował Aleksander Maj­kowski. Istnienie „Drużby" ograniczyło się jednak do 6 numerów. Periodykiem, który odegrał zasadniczą rolę w historii czasopiśmiennictwa kaszub­skiego, był dopiero „Gryf" (patrz pod G). W latach 1931—1932 Aleksander La­buda redaguje, jako periodyk popularny, „Gryf Kaszubski" (wyszło 12 numerów). W roku 1933 powstaje no­we pismo, pod kierownic­twem Aleksandra Labudy — „Zrzesz Kaszebsko", ukazu­jące się aż do wybuchu o­statniej wojny. Kaszubskim pismem ostatnich lat między­wojennych jest „Klęka", wy­dawana w Wejherowie od roku 1937 do wiosny 1939, początkowo jako dwutygod­nik. Poza tym w dwudziesto­leciu wychodzi szereg ka- szubsko-pomorskich dodat­ków gazet codziennych, speł­niających również istotną ro­lę w środowisku Kaszub. Jest więc „Druh" (1922),. do­datek niedzielny kościerskie- go „Pomorzanina", stworzony przez Aleksandra Majkow­skiego, a redagowany przez Leona Heykego; jest „Pomo­rze" (1921—1925) — dodatek literacki „Dziennika Gdań­skiego", a następnie „Kurie­ra Gdańskiego", który część łamów poświęca kaszubszczy.- źnie; jest „Mestwin" (1925— —1934) — dodatek naukowo- -literacki toruńskiego „Słowa Pomorskiego", założony przez Jana Karnowskiego. O ce­lach pisma wspominał potem Karnowski w Mojej drodze kaszubskiej pisząc: „Myśl przewodnią wyraziłem w pierwszym artykule wstęp­nym. Chodziło o wykonanie testamentu Mestwina, o du­chowe zbliżenie Pomorza z Polską (...) za pomocą pier­wiastków swojskich..." Tradycje „Mestwina" w dwa lata po jego upadku po­dejmuje samodzielny kwartal­nik, a następnie dwumie­sięcznik, „Teka Pomorska" (1936—1938), organ Koła Li-hl O, bd i-4 o* wznawia swą działalność tyl­ko „Zrzesz Kaszebsko". Wy­chodzi w Wejherowie trzy razy w tygodniu w latach 1945—1947, pod kierownic­twem kolejno Brunona Ri- cherta, Jana Rompskiego i Aleksandra Labudy. Przy „Zrzeszy" powojennej ukazu­je się dodatek „Checz". Z kolei następuje długoletnia przerwa, która kończy się dopiero w lipcu 1957 roku wraz z ukazaniem się pierw­szego numeru dwutygodnika „Kaszebe", organu Zrzeszenia Kaszubskiego. Powstał on, w wyniku wie­lu starań i zabiegów, właści­wie z niczego. Nie było bo­wiem ani pieniędzy, ani pa­pieru, ani ludzi, ani lokalu, ani miejsca w harmonogra­mach drukarni. Początki prawdziwie pionierskie. Od pierwszego numeru pismo zyskało sympatię czytelników, a w ciągu paru miesięcy do­robiło się swego specyficzne­go, bardzo własnego oblicza. Obok wielu rzeczowych, cie­kawych informacji o Kaszu­bach dnia wczorajszego, o ich historii, literaturze, sztuce, obyczajach dwutygodnik „Ka­szebe" poruszał na bieżąco dziesiątki spraw związanych ze współczesnym życiem w powiatach kaszubskich. Obok tekstów polskich zamieszczał kaszubskie. W obszernej kro­nice na gorąco informował o wydarzeniach z miast, mia­steczek i wsi. Pokazywał pra­cę oddziałów i kół Zrzesze­nia. A wszystko to czynił ży­wo, barwnie, pomysłowo gra­ficznie. W ciągu kilku lat swego istnienia „Kaszebe" zdobyły sobie wiele cieka­wych, wartościowych piór. Również wśród Kaszubów przebywających na emigracji (patrz EMIGRACJA). Spora liczba egzemplarzy pisma wę­drowała bowiem za granicę. Od kwietnia 1959 roku przy „Kaszebach" wychodził spe­cjalny dodatek poświęcony- nauce, literaturze i sztuce — „Pomorania". Naczelnym re­daktorem dwutygodnika, od momentu jego powstania, był Tadeusz Bolduan. Z dniem 31 grudnia 1961 roku „Kaszebe" przestało wy­chodzić. Dotkliwą lukę, dziś już wieloletnią, w czasopiś­miennictwie kaszubskim sta­ra się zapełnić Biuletyn Zrze­szenia Kaszubsko-Pomorskie- go (patrz „POMERANIA").Zachodniopomorskie