Wakacje

Okolice Człuchowa

24 lipca 2013r.

Do KIEŁPINA można dotrzeć, jadąc na wschód od drogi Człuchów-Polnica. W 1380 roku, gdy wieś stała się własnością szlachecką, istniał tu już kościół. W XVI wieku właścicielami majątku była luterańska rodzina Manteufflów, wywodząca się z Pomorza Zachodniego. Dzięki jej staraniom kościół przejęli ewangelicy. W połowie XVII wieku, wobec zdewastowania świątyni i braku księży, przyłączono ją do katolickiej parafii w Przechlewie. Przechlewscy księża wielokrotnie narzekali na fatalny dojazd do Kiełpina i często nie odprawiano tu nabożeństw. Istniejący kościół wybudowano w 1788 roku. Od roku 1901 Kiełpin jest filią kościoła w Polnicy. Najstarszym zabytkiem w tej drewnianej świątyni jest wykonany w 1566 roku dzwon. Wewnątrz kościoła obejrzeć można barokowy ołtarz, ambonę i chrzcielnicę. RYCHNOWY położone 5 km na wschód od miasta, przy berlince, to ulubione miejsce policyjnych patroli drogowych. Prosta tu szosa aż zachęca do przyciśnięcia gazu. Lokacja wsi nastąpiła w 1359 roku i przez stulecia była to osada chłopska, wchodząca w skład państwowych dóbr starostwa człuchowskiego i podlegająca jako folwark majątkowi w Kołdowie. XVI-wieczne lustacje wymieniają istniejący tu kościół, filię parafii w Kiełpinie. Wiadomo też o karczmie obsługującej podróżujących traktem z Człuchowa do Chojnic. Przestrzenny rozwój wsi nastąpił w XIX wieku. W latach 1901-1902 wybudowano w miejscu spalonego istniejący do dziś kościół parafialny. Zabytkową wartość posiadają także trzy XIX-wieczne drewniane budynki oraz pochodzący z lat 30. XX wieku zespół obiektów folwarcznych. DĘBNICA to stara wieś leżąca 4 km na południe od Człuchowa. Przywilej lokacyjny dla Dębnicy wystawiono w roku 1326, a w roku 1348 komtur von Barkenfeld wydał przywilej dla "Klawkoni, zwanego Kaszubą" - prawo do budowy i użytkowania młyna. Mimo zniszczenia miejscowości w 1433 roku przez husytów Dębnica szybko odzyskała dawne znaczenie. Od połowy XVI wieku przez ponad 50 lat istniejący tu kościół użytkowali luteranie, a nabożeństwa odprawiał człuchowski pastor Elhard. Od 1617 roku budowla ponownie należała do katolików i parafii w Człuchowie. Już w 1789 roku działała w Dębnicy szkoła wiejska, a rodzice utrzymywali jednego nauczyciela. Wyróżniającą się budowlą jest murowany z czerwonej cegły kościół, ze smukłą drewnianą wieżą krytą gontem. Najstarsza jest tu wieża z XVI wiek. Nawa świątyni wybudowana została dopiero w roku 1894. Wewnątrz zachował się barokowy ołtarz i konfesjonał. SIEROCZYN to zachodnie przedmieścia Człuchowa, wieś leżąca między szosami do Koszalina i Gorzowa Wlkp. (tzw. berlinką). Poza kilkoma kwaterami agroturystycznymi jest w Sieroczynie atrakcja nie lada - stacja paliw przy wspomnianej drodze krajowej nr 22 (berlince). To nie żart, ale by uwierzyć, trzeba ją wpierw zobaczyć. W zasadzie paliwo sprzedaje się tu jedynie przy okazji. O jej wyjątkowości stanowi zaś spore minizoo, pta-szarnia, doskonale zaaranżowana karczma z ruchomym kołem młyńskim w środku oraz salon sprzedaży samochodów. Na dodatek wstęp do zoo jest bezpłatny i wolno (należy) dokarmiać zwierzaki. Zestaw ten jest na tyle atrakcyjny, że mieszkańcy Człuchowa i Chojnic przyjeżdżają tu na niedzielne "spacery" i pogawędki przy kawce. Oczywiście bliskość przelotowej berlinki sprawia, iż sporo tu także rosyjskojęzycznych kierowców. W pobliżu samej wsi (której ze stacji paliw nawet nie widać) zachowałao się wczesnośredniowieczne grodzisko. CHRZĄSTOWO to spora wieś parafialna, znajdująca się 5 km na południowy zachód od Sieroczyna. Przez miejscowość także prowadzi berlinka. Chrząstowo powstało w 1350 roku jako wieś państwowa. Kościół wybudowano tu w XV wieku, ustanawiając parafię. Po przejściu mieszkańców na luteranizm świątynia ta przestała istnieć. Parafię ponownie ustanowiono tu dopiero w 1910 roku, przekształcając XVII-wieczną drewnianą kaplicę, krytą gontem, w kościół parafialny. Niestety, nie dotrwała ona do dziś, a w latach 1976-1980 wybudowano nowoczesny kościół. Krajową sławę ma CHRZĄSTÓWKO, w którym działa ośrodek opiekuńczy dla dzieci, swego czasu wspomagany przez Kulfona i Monikę (z "Ciuchci", akcja "Złotówka dla Chrząstówka"). BISKUPNICA położona jest około 4 km na północ od Chrząstowa. Pod nazwą Gembarzewo wzmiankowano ją już w 1342 roku. W okresie "potopu" wieś i kościół uległy zniszczeniu. Nową świątynię z pruskiego muru wybudowano w XVIII wieku. Po powstaniu murowanego kościoła ewangelickiego w 1885 roku stary kościółek zaczęto nazywać kaszubskim. Po wojnie katolicy zajęli kościół ewangelicki, przenosząc tam między innymi rokokowy ołtarz i konfesjonał, krzyż ołtarzowy i wykonane w 1501 roku spiżowe dzwony. Opuszczony kaszubski kościółek został rozebrany w 1990 roku. Świątynia w Biskupnicy zazwyczaj jest zamknięta, gdyż jest to tylko kościół filialny. BARKOWO znajduje się 3 km na południowy zachód od Chrząstowa, na skrzyżo-wanu berlinki z drogą łączącą Debrzno i Czarne (Szczecinek). Wieś lokowana była jako kościelna w 1347 roku, a wydany wówczas przywilej zezwalał także na budowę karczmy i młyna, zasilanego wodami strugi wypływającej z jeziorka Wieldządz. Po 1466 roku wieś stała się królewszczyzną, ale mieszkający tu chłopi zachowali prawa do własnych gruntów, pańszczyznę odpracowując w strościńskich folwarkach Strzeczona i Kołdowo. W połowie XVI wieku większość mieszkańców przeszła na protestantyzm. W 1612 roku nieopodal Barkowa miała miejsce chłopska rabacja - mieszkańcy wsi i okolicznych osad zasadzili się na żołnierzy stacjonującego w Człuchowie pułkownika Denhoffa, którzy nieotrzymawszy żołdu, plądrowali królewskie wsie. Chłopi uzbrojeni w kosy, siekiery i widły przy barkowskim młynie utłuki 33 zaciężnych. Upadek Barkowa przyniosły wojny szwedzkie, szczególnie "potop". Ze względu na znaczną liczbę mieszkających tu protestantów w 1892 roku utworzono w Barkowie samodzielny wikariat, a w 1902 roku parafię. Zachowany do dziś kościół zbudowano jako zbór w 1907 roku, w tzw. północnym stylu, a ówczesny niemiecki cesarz Wilhelm II pokrył 2/3 kosztów budowy. We wsi istniał także szachulcowy kościółek katolicki, który spłonął wiosną 1945 roku. W 1947 roku we wsi osiedlono znaczną grupę Ukraińców wysiedlonych z Bieszczad w ramach akcji "Wisła". KRĘPSK leży nad jeziorem Krępsko, 10 km na północny zachód od Człuchowa. Wieś należy do najstarszych w okolicy. W połowie XIV wieku wymieniana była w związku z młynem Krampczk na Silnicy. Lustracja dóbr starostwa człuchow-skiego z 1565 roku wymienia w Krępsku, liczącym wówczas 52 włóki, 18 rodzin chłopskich, 2 sołtysów i plebana. Był tu wówczas też kościół parafialny, obsługujący m.in. sąsiedni majątek Stołczno, co ciekawe, jedyny w okolicy nie przejęty przez protestantów. Krępsk bardzo ucierpiał podczas "potopu", ulegając całkowitemu wyludnieniu. Interesujący jest tutejszy barokowy, szachulcowy kościółek, stanowiący filię parafii człuchowskiej. Istniejącą świątynię wybudowano wiatach 1737-1741. Prócz barokowego ołtarza i ambony na uwagę zasługują także chrzcielnica i kurdybanowa zasłona antepedium (dolnej części ołtarza). Wspomniane jezioro Krępsko jest dogodnym miejscem wypoczynku i sportów wodnych. Dzięki połączeniu z jeziorem Szczytno i rzeką Brdą stanowić może także miejsce wodowania kajaków przy spływach Brdą. Przy południowym krańcu jeziora zachowało się grodzisko z IX-X wieku. STOŁCZNO leżące przy szosie z Człuchowa do Białego Boru, to dawne dobro rycerskie lokowane przez Krzyżaków w 1350 roku Pośród właścicieli tego dobra byli m.in. Wejherowie, Wedelstadtowie i Klaumanowie. W końcu XVIII wieku istniała tu już wiejska szkółka, w której nauczycielem był... krawiec. Majątek stołczyński został rozparcelowany po I wojnie światowej. Do dziś uwagę zwraca niewielki dwór z połowy XIX wieku i przylegający do niego dawny park.