Wakacje

Zatoka Pucka

07 września 2011r.

Akwenem niezwykle ciekawym zarówno pod względem biologicznym, jak i geograficznym jest Zatoka Pucka, zwana także Małym Morzem. Tak jak Półwysep Helski, stanowiący jej brzeg północno-wschodni, zatoka ma szereg nazw miejscowych, kaszubskich, z których najpopularniejszymi są: Pucka Pieta, tzn. Pucka Kałuża oraz Pucki Wik. Akwen o powierzchni 425 km2 zamknięty od wschodu linią Orłowo?Hel, dzieli się na dwie części. Granicę stanowi ciągnąca się na długości około 12 km płycizna, usytuowana wzdłuż linii Rewa-Kuźnica. Około 1 km długości posiada ciągnący się od Rewy w kierunku nieomal dokładnie północnym tzw. Szpyrk ? wąski, piaszczysty cypel, często wynurzony nad poziom morza. Dalej znajduje się Ryf Mew (inaczej: Rewa Mew, Rybitwia Mielizna), gdzie głębokość wody nie przekracza 2 m. W odległości 1 km na północ od Szpyrku jest Depka (lub Dypka) ? naturalne głębsze przejście. Mimo prac pogłę-biarskich prowadzonych w okresie międzywojennym i po wojnie głębokość nie przekracza 3?4 m, a po sztormach w naj-płytszym miejscu spada do około 2 m. Po 1945 r. Depka uzyskała oficjalną nazwę Kanał Głębinka. Część zachodnia Zatoki Puckiej o powierzchni 115 km2, utożsamiana potocznie z całym akwenem, jest płytka i dlatego łatwo zamarza. Głębsze miejsca znajdują się w pobliżu półwyspu. Są to: Chałupska Jama na południowy wschód od Chałup, o maksymalnej głębokości 4,1 m i większa od niej Kuźniaka Jama, o maksymalnej głębokości 9,4 m. Część wschodnia Zatoki Puckiej o powierzchni 310 km2 jest znacznie głębsza. Przy cyplu helskim głębokość dochodzi do 60 m. Izobata 20 m zbliża się do cypla helskiego na odległość około 200 m, aby znów się oddalić. Między Helem a Juratą po wewnętrznej stronie półwyspu ciągnie się Długa Mielizna, która łączy się pod Borem z Bórzańską Mielizną. Ta z kolei przed Kuźnicą skręca na południowy zachód, przechodząc w Ryf Mew. Głębokość wody w rejonie tych mielizn nie przekracza 2 m. Mieliznę Bórzańską przecina sztucznie wykopany tor wodny do portu Jastarnia. Zasolenie zatoki wynosi 6?7%0. W słonawej wodzie Zatoki Puckiej występują liczne glony. W wierzchniej, dobrze nasłonecznionej warstwie żyją należące do zielenic nitkowate gałęzatki. Niżej znajdują się podobne do skrzypu, także zielone ramienice, przypominające małe, zielone choinki. Na głębokości od 2 do 7,5 m występuje zaliczany do brunatnie morszczyn pęcherzykowaty. Zatoka Pucka była miejscem, gdzie spotykało się ogromne ilości widlika o kolorze czerwonym lub fioletowoczarnym. Jego 26 ilość szacowano na 11,5 tys. ton. Wyławiano go masowo w związku z przejściowym istnieniem w Pucku wytwórni produkującej agar-agar. Do planktonu roślinnego zaliczamy również śródlądowe sinice, których zakwity w lipcu i w sierpniu tworzą charakterystyczne ?kożuchy". Do roślin kwiatowych należy rdestnica grzebieniasta, spotykana czasem w płytszych wodach zatoki. Jej widlaste łodygi koloru zielonego sięgają do 3m,a liście są szczeciniaste. Na głębokościach 6?10 m występują w Zatoce Puckiej tzw. łąki podwodne. Dominuje tam inna roślina rdestnico-wata, tasiemnica, popularnie zwana trawą morską. Posiada ona płożące łodygi i sięgające metra zielone, wstęgowate liście. Masowe wyrzuty posztormowe tej rośliny wykorzystywane są do dziś w tapicerstwie. Przy płytkich brzegach od strony Małego Morza występują oczerety ? rośliny typu sitowia i trzcin. Świat zwierzęcy jest bardzo bogato reprezentowany. Słona-wość wody w zatoce powoduje, że egzystują tu oprócz morskich i słonawowodnych także gatunki pochodzenia słodkowodnego. Do tych ostatnich zaliczamy np. ślimaka o nazwie błotniarka bałtycka czy należącą do pierścienic pijawkę rybią. Na brzegu półwyspu łatwo można znaleźć muszelki małży. Głęboko w piaszczystym brzegu zagrzebuje się pias-kołaz wielki. Jego jajowate, białe i gładkie skorupki są największe i sięgają 8 cm długości. Omułek jadalny za pomocą bisioru, tj. zastygłych nici wydzielanych przez specjalny gruczoł przyczepia się do podwodnych przedmiotów. Jego muszelki mają 5?7 cm długości. Są gładkie, o barwie ciemnogranatowej. Na łąkach podwodnych egzystuje sercówka. Jej małe, 2-centymetrowe skorupki posiadają sercowaty kształt i są żeberkowane. W zachodniej części Zatoki Puckiej występują zaliczane do skorupiaków zielonawe podwoiki oraz drapieżne krewetki. W lipcu i w sierpniu masowo pojawia się w wodach chełbia modra. Popularnie jamochłon ten nazywany jest meduzą, a wyławianie go stanowi jedną z zabaw dzieci na plaży. W pobliżu półwyspu występują różne gatunki ryb. W zachodniej części Zatoki Puckiej można spotkać okonie, płotki, szczupaki typowe dla wód słodkich. W akwenie tym znajdują się tarliska podobnej z wyglądu do szczupaka belony oraz należącej do łososiowatych siei bałtyckiej. Łąki podwodne za Ryfem Mew i koło Jastarni zamieszkują także drobne, ale bardzo ciekawe gatunki: wężynki, przyczepione ogonkiem do listków tasiemnicy imitują je swoim wyglądem; iglicznia, której samiec przez cztery tygodnie jest niejako "w ciąży", obarczony torbą lęgową, którą dopiero po tym czasie opuszczają młode osobniki. Niestety, ostatnie lata wykazały drastyczny zanik ryb w tej części Zatoki Puckiej. Skażenie wód zatoki w 1981 r. najsilniej odbiło się na tym akwenie. Oryginalną rybą denną jest kurgłowacz, zwany popularnie diabłem morskim. Po wyjęciu z wody otwiera paszczę i rzucając się, rani napastnika jadowitymi kolcami. Wydaje przy tym nieprzyjemny warkot, powodowany przez wibrację przednich mięśni tułowia przy równoczesnym rozchylaniu pokryw skrzelowych. Rybami dennymi o asymetrycznym układzie ciała są płastugi. Należą tu trzy gatunki rodziny fląder: gładzica o gładkiej skórze, najczęściej poławiana stornia o skórze szorstkiej oraz występująca rzadziej i tylko w głębszych wodach zimnica. Do płastug zaliczamy także skarpie (turboty) poławiane w pobliżu półwyspu. Do ryb wędrownych, dwuśrodowiskowych należą łososie i węgorze. Łososie tarlaki składają ikrę w górnym biegu rzek o podłożu kamienno -żwirowym. W Polsce tarliska znajdują się u ujścia Skawy i Soły do Wisły. Polskie łososie w trzecim roku życia wędrują do morza, aby po kilku latach znów wrócić do rzek. Inna odmiana łososi, tzw. mielinica, pochodząca z zimnych rzek szwedzkich, zjawia się przy południowym brzegu Bałtyku na wiosnę. Węgorze poławia się w końcu lata i na jesieni, kiedy dorosłe okazy ? samice powyżej metra i wątlejsze samce ? ciągną z przeciętną prędkością 14 km na dobę przez Bałtyk w kierunku Atlantyku, gdzie w rejonie Bermudów i Wysp Bahama, na tzw. Morzu Sargassowym, znajdują się ich tarliska. Z ikry rozwijają się larwy, które w ciągu dwóch lat dryfują z ciepłymi wodami Prądu Zatokowego do Europy. W trzecim roku życia przeistaczają się w malutkie, bo sześciocentymetrowe węgorzyki, które płyną dalej do zbiorników słodkowodnych. Samce po sześciu, a samice po ośmiu latach, przeważnie nocami, wędrują ponownie do morza. Do ryb o największym znaczeniu użytkowym należą śledzie, szproty i dorsze. W pobliżu cypla helskiego znajdują się tarliska śledzi. Śledź bałtycki jest drobniejszy niż oceaniczny i nie przekracza dwudziestu kilku centymetrów. Wyróżniamy dwie zasadnicze rasy śledzi: wiosenną ? drobniejszą i jesienną ? bardziej okazałą. Do XIV w. bliskość obfitych łowisk śledziowych była głównym źródłem bogactwa Helu. Szproty to niewielkie ryby o rozmiarach 10?13 cm, trochę podobne do młodych śledzi. Przebywają w rejonie półwyspu od jesieni do wiosny. Dorsze (wątłusze, po kaszub, pomuchle) to ryby znane powszechnie. W miesiącach wiosennych skupiają się w zimniej-szych i bardziej słonych wodach Głębi Gdańskiej dla rozrodu. Okres ten jest najlepszy dla połowów. Ich szczyt, tzw. "żniwa dorszowe", to miesiące: luty, marzec, kwiecień.